■ تصاویر تکان‌دهنده از مرگ دریاچه ارومیه بخش عمومی

تصاویر تکان‌دهنده از مرگ دریاچه ارومیه؛
فرصتی برای برگزاری جلسه نجات دریاچه باقی نمانده است!
ورودی آب ارومیه به صفر رسید
250هزارهکتاراز ارومیه شوره‌زار شد!
خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: اجتماعی - محیط زیست
در حالی که دریاچه ارومیه به عنوان بیستمین دریاچه بزرگ جهان با مساحتی حدود 483 هزار هکتار یکی از مهمترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی و بزرگترین دریاچه داخلی ایران به شمار می‌آید، جدیدترین آمارها نشان می‌دهد 250 هزار هکتار از این دریاچه که از سال 1354 در فهرست کنوانسیون حفاظت از تالابها (رامسر) ثبت شده است، به شوره‌زار تبدیل شده، سطح تراز آبی آن نیز به پایین‌ترین حد ممکن طی چند دهه قبل رسیده و شوری آن نیز با گذشتن از حد فوق اشباع به 340 گرم بر لیتر رسیده است که همین امر موجب شده «آرتمیا» به عنوان مهمترین موجود این دریاچه در آستانه نابودی کامل قرار گیرد. تمامی این مسایل حاکی از مرگ تدریجی و البته دردناک این دریاچه بزرگ ایران و بروز یک فاجعه زیست‌محیطی در این منطقه است این در حالیست که به گفته کارشناسان پیش‌بینی می‌شود سطح آب دریاچه ارومیه تا 2 ماه آینده از حداقل تراز سال گذشته نیز پایین‌تر بیاید!

به گزارش خبرنگار «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دریاچه ارومیه و جزایر متعدد آن به لحاظ ویژگی‌های منحصر به فرد اکولوژیکی از سال 1346 به عنوان منطقه حفاظت شده و از سال 1349 به عنوان پارک ملی مورد حفاظت قرار گرفته است. این دریاچه از سال 1354 به عنوان ذخیره‌گاه بیوسفر در برنامه انسان و کره مسکون سازمان یونسکو معرفی و در آن ثبت شده است و در سال 1354 دریاچه ارومیه و تعدادی از دریاچه‌های آب شیرین جنوبی آن به علت دارا بودن معیارهای جهانی کنوانسیون حفاظت از تالابها (رامسر 1971) در لیست تالاب‌های کنوانسیون قرار گرفته است و هم اکنون به دلیل مشکلات زیست محیطی در لیست فهرست تالاب‌های در معرض تغییرات شدید اکولوژیکی این کنوانسیون جهانی قرار دارد.

به گفته کارشناسان بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و سطحی که عمدتا با هدف گسترش فعالیت‌های کشاورزی صورت می‌گیرد، کاهش نزولات آسمانی و ورودی صفر آب از رودخانه‌های حوضه آبخیز در کنار احداث سازه‌های سدی و احداث میانگذر ارومیه موجب شده که وضعیت این دریاچه بحرانی شود.
مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی:
شوری دریاچه ارومیه به حد فوق اشباع رسید
250 هزار هکتار از اراضی دریاچه به شورزار تبدیل شده است
ورودی آب دریاچه ارومیه هم اکنون صفر است
جمعیت آرتمیا ارومیه تقریبا به صفر رسیده است
وزارت جهاد کشاورزی به جای آن که عرصه‌های کشت آبی موجود را به آبیاری تحت فشار یا قطره‌ای تبدیل کند، عرصه‌های جدیدی در پای کوه‌ها با سیستم‌ تحت فشار ایجاد کرده است!
مهندس حسن عباس‌نژاد، مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی که مدیریت پارک ملی دریاچه ارومیه را نیز بر عهده دارد با اشاره به این که هم اکنون سطح آب دریاچه «ارومیه» 45/1271 متر از سطح دریاهای آزاد است که نسبت به خرداد ماه حدود 55 سانتیمتر تبخیر داشتیم به ایسنا گفت: شوری دریاچه به حد فوق اشباع رسیده و هم‌اکنون 340 گرم بر لیتر شده است. از سوی دیگر 250 هزار هکتار از اراضی دریاچه به شورزار تبدیل شده است.

وی با اشاره به این که ورودی آب دریاچه ارومیه هم اکنون صفر است، افزود: در خصوص مدیریت زیست بومی دریاچه ارومیه در سطح ملی تصمیمات خوبی گرفته شده و ستاد اجرایی آن در سطح ملی تشکیل شده و حق آبه دریاچه ارومیه 1/3 میلیارد مترمکعب در سال تعیین شده است که سه استان آذربایجان غربی، شرقی و کردستان موظف به تامین این حق‌آبه شده‌اند. از سوی دیگر موضوع انتقال بین حوضه‌ای نیز در حال پیگیری است که در این خصوص گزینه‌های مختلفی مطرح شده است.
مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی با اشاره به این که باروری ابرها نیز از دیگر تصمیمات اتخاذ شده در این زمینه است، افزود: در عین حال مطلع شدیم که رییس‌جمهوری دستور انتقال 2 میلیارد مترمکعب آب را به این حوضه صادر کرده است که با توجه به حق‌آبه تعیین شده در این خصوص پیش‌بینی می‌کنیم وضعیت دریاچه ارومیه بهبود یابد.
وی با اشاره به این که مجموعه اقدامات انجام شده مثبت بوده است، گفت: اگر شرایط جوی به حالت عادی باز گردد قطعا وضعیت دریاچه ارومیه بهتر از سال‌های 81 و 82 خواهد شد.

مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی مهمترین مشکل دریاچه ارومیه کاهش نزولات آسمانی، استفاده بی رویه از آب‌های زیرزمینی و ورودی صفر آب از رودخانه‌های حوضه آبخیز دریاچه ارومیه عنوان کرد و به ایسنا گفت: کاهش نزولات آسمانی موجب افزایش فشار بر آب‌های زیرزمینی شده و همین امر موجب شده با تخلیه آب‌های زیرزمینی، آب شور جایگزین آن شود.
وی با اشاره به این که هم اکنون 21 رودخانه با 39 مسیل وارد دریاچه ارومیه می‌شوند گفت: در حال حاضر بر روی تمامی این رودخانه‌های منتهی به این دریاچه یا سد احداث شده و یا در دست احداث است.

مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی تاکید کرد: یکی از مشکلات عمده بهره‌برداری از سدهای احداث شده بر روی دریاچه ارومیه است که پیش‌بینی می‌شود 4 میلیارد متر مکعب آب از این سدها برای کشاورزی و سایر مصارف طی سال‌های آینده بهره‌برداری شود که این امر فشار مضاعفی را بر دریاچه ارومیه وارد می‌کند.

وی در خصوص تاثیر میانگذر دریاچه ارومیه بر خشک شدن آن گفت: به اعتقاد بنده احداث این میانگذر هیچ گونه تاثیری بر خشک شدن دریاچه ارومیه نداشته و تنها چرخه آب را بر هم زده و این امر موجب شده است رسوبات در بخش جنوبی دریاچه ارومیه انباشته شود.

مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی به افت شدید جمعیت آرتمیا در دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد میزان آرتمیا در دریاچه ارومیه به شدت کاهش یافته و تقریبا به صفر رسیده است، اما سیست آن تا 50 سال باقی می‌ماند که امید داریم با آبدار شدن مجدد دریاچه ارومیه شاهد حضور آرتمیا به عنوان مهمترین موجود این دریاچه باشیم.
وی در خصوص جزایر دریاچه ارومیه گفت: از سالیان قبل آب انبارهایی در این جزایر برای حیوانات آن احداث شده است و هر چند دبی چشمه‌ها در این جزایر بسیار کاهش یافته است، اما مشکل کم آبی در آن‌ها نداریم.

مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی افزود: در عین حال در صورت اتصال جزایر به خشکی و احتمال خروج قوچ و میش با توجه به مهاجرپذیر بودن این گونه، تهمیدات لازم در این خصوص اندیشیده شده، اما در عین حال نیازمند تقویت تجهیزات فیزیکی برای حفاظت هستیم.
وی در خصوص اقدامات وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش راندمان آب کشاورزی در منطقه گفت: متاسفانه در این خصوص اقدامات موثری صورت نگرفته به شکلی که 70 درصد آب کشاورزی در این منطقه هدر می‌رود که در این راستا باید وزارت جهاد کشاورزی نسبت به اصلاح سیستم‌ آبیاری اقدام کند.

مدیر کل محیط زیست آذربایجان غربی تاکید کرد: وزارت جهاد کشاورزی به جای آن که عرصه‌های کشت آبی موجود را به آبیاری تحت فشار یا قطره‌ای تبدیل کند، عرصه‌های جدیدی در پای کوه‌ها با سیستم‌ تحت فشار ایجاد کرده است که این امر فشار مضاعفی بر حوضه وارد می‌کند.
وی در خصوص بروز توفان «نمک» در منطقه نیز گفت: خوشبختانه در این خصوص هنوز مشکلی بوجود نیامده است.

مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی:
اگر ذرات بلورین نمک به آلودگی ذرات معلق استان اضافه شود با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد
زمان مطالعه و تشکیل جلسات در خصوص دریاچه ارومیه به اتمام رسیده است
احداث میانگذر دریاچه ارومیه و سایر پروژه‌های عمرانی، مخاطرات زیست محیطی جدی به دریاچه ارومیه وارد کرده است

مهندس بیوک رئیسی، مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی نیز با اشاره به این که ارتفاع آب دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 40 سانتیمتر کاهش داشته است، افزود: دولت تمهیدات مناسب و مصوبات خوبی در دوره سوم سفر رییس جمهوری به استان‌های آذربایجان غربی و شرقی داشته و کارهای تخصصی و مطالعات میدانی لازم صورت گرفته، علل و عوامل و راهکارهای مدیریتی پیش‌بینی شده و مورد تصویب قرار گرفته است و تمامی مسوولان معتقدند که خطر جدی است.
وی افزود: در حوضه شرقی دریاچه ارومیه 150 هزار هکتار از اراضی تبدیل به شوره‌زار شده است.
مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به این که متاسفانه مهمترین پارامتر آلودگی هوا در استان آذربایجان شرقی ذرات معلق است، گفت: اگر این به این ذرات معلق، ذرات بلورین نمک نیز اضافه شود، حتما با آسیب‌های جدی در منطقه مواجه خواهیم شد.
وی تاکید کرد: زمان مطالعه و تشکیل جلسات در خصوص دریاچه ارومیه به اتمام رسیده است و هر کاری که باید انجام می شده تمام شده و هم اکنون زمان اقدام عملی ، تامین منابع مالی و مشارکت مردمی برای نجات دریاچه ارومیه است.

مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به این که وزارت جهاد کشاورزی باید نسبت به تغییر الگوی کشت اقدام کند، افزود: متاسفانه 67 درصد از کاهش آب حوزه آبخیز دریاچه ارومیه مربوط به تغییرات اقلیمی، 25 درصد راندمان پایین آب کشاورزی و مابقی سایر اقدامات و ایجاد سازه‌های آبی در منطقه است.

وی با اشاره به این که احداث میانگذر دریاچه ارومیه و سایر پروژه‌های عمرانی، مخاطرات زیست محیطی جدی به دریاچه ارومیه و آسیب‌های جدی به آن وارد کرده است، گفت: سهم استان آذربایجان شرقی در تامین منابع آبی مشخص شده است و مدیریت ارشد استان هم پیگیر موضوع است، اما برخی طرح‌ها در این زمینه نیازمند تامین منابع مالی است.
مدیرکل محیط زیست کردستان:
وضعیت دریاچه ارومیه بحرانی است
تمامی راه‌های ورود آب به ارومیه بسته شده است
30 درصد حق‌آبه ارومیه را کردستان می‌دهد ولی به دریاچه نمی‌رسد!
در خصوص افزایش راندمان آب کشاورزی عملا هیچ اتفاقی نیافتاده است
کاشت درختان مثمر در اراضی شیبدار بر بحران دریاچه ارومیه افزوده است
مهندس خیر الله مرادی، مدیرکل محیط زیست کردستان نیز با اشاره به این که وضعیت دریاچه ارومیه بحرانی است و هم اکنون این دریاچه روزهای سختی را سپری کرده و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند به ایسنا گفت: مهمترین بحث آب ورودی دریاچه ارومیه است که متاسفانه تمامی راه‌های آن بسته شده است.
وی با اشاره به ایجاد سازه‌های سدی بر روی دریاچه ارومیه افزود: در حالی که تنها 10 درصد ورود حوضه آبخیز ارومیه به استان کردستان صورت می‌گیرد، اما 30 درصد حق آبه ارومیه را ما می دهیم؛ ‌این در حالیست که تحویل حق‌آبه دریاچه تا مرز استان صورت می‌گیرد، اما هیچ آبی به دریاچه ارومیه نمی‌رسد!

مدیرکل محیط زیست کردستان مهمترین مشکل در این زمینه را عدم نظارت بر برداشت غیرمجاز از حق‌آبه دریاچه ارومیه عنوان کرد و گفت: زمانی که استان کردستان حق‌آبه خود را پرداخت می‌کند، این سوال مطرح است که چه عاملی باعث می‌شود که هیچ آبی وارد دریاچه ارومیه نشود؟
وی با اشاره به این که در خصوص افزایش راندمان آب کشاورزی عملا هیچ اتفاقی نیافتاده است، گفت: در این زمینه نه تنها اقدامی صورت نگرفته، بلکه توسعه نیز انجام شده است، به شکلی که هم‌اکنون کاشت درختان مثمر در اراضی شیب‌دار صورت گرفته که این امر در شرایط کم آبی به هیچ عنوان توجیهی ندارد.
مدیرکل محیط زیست کردستان با اشاره به این که باید تغییر در نوع و الگوی کشت در منطقه صورت گیرد، تصریح کرد: در عین حال دولت باید خرید محصولات جدید را تضمین کند تا کشاورز نسبت به تغییر نوع کشت خود اقدام کند.
وی با اشاره به این که بیشترین سدسازی در حوضه دریاچه ارومیه در دو استان آذربایجان شرقی و غربی صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: این در حالیست که تنها یک سد در استان کردستان بر روی حوضه آبخیز احداث شده که آب آن نیز برای مصارف دو استان آذربایجان شرقی و غربی فرستاده می‌شود.

مدیرکل محیط زیست کردستان با تاکید بر این که باید آب سدها رهاسازی شود و مسیر آب تا دریاچه ارومیه مورد حفاظت قرار گیرد تا بهره‌برداری غیرقانونی از آب صورت نگیرد، گفت: علیرغم نگاه ویژه به دریاچه ارومیه، اما در عمل می‌بینیم اتفاق خاصی رخ نمی دهد.
وی با اشاره به این که مسوولان عالی دولت وضعیت دریاچه ارومیه بحرانی می دانند، گفت: اگر می‌خواهیم دریاچه ارومیه را نجات دهیم، باید جهاد کشاورزی، توسعه باغات را محدود کند.
مدیرکل محیط زیست کردستان با اشاره به این که وضعیت دریاچه ارومیه رو به بحرانی‌تر شدن است، گفت: مرکز تغییرات اقلیمی در شمال غرب واقع شده است که این امر موجب تاثیرات شدید بر روی دریاچه ارومیه شده است.

وی در عین حال در خصوص انتقال آب از حوضه‌های دیگر به دریاچه ارومیه گفت: باید در این خصوص علاوه بر ارزیابی اثرات زیست محیطی، ارزیابی استراتژیک نیز صورت گیرد.
مدیرکل محیط زیست کردستان در عین حال تاکید کرد: «معضلات زیست‌محیطی» به کندی شکل می‌گیرد، اما رفع آن‌ها بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر است.
هماهنگ کننده دبیرخانه شورای منطقه‌ای دریاچه ارومیه:
احیای دریاچه ارومیه حتی در شرایط ترسالی و وضعیت نرمال حداقل 5 سال زمان نیاز دارد
کاهش آب دریاچه ارومیه حدود 20 میلیارد متر مکعب است
سطح آب دریاچه ارومیه هم‌اکنون از حداکثر سطح تراز آن 7 متر کاهش یافته است
پیش‌بینی می‌شود تا دو ماه آینده سطح آب دریاچه ارومیه از حداقل تراز آبی سال گذشته نیز پایین‌تر بیایید
مهندس حجت جباری، هماهنگ کننده دبیرخانه شورای منطقه‌ای دریاچه ارومیه نیز با اشاره به این که این دریاچه 102 جزیره دارد، به ایسنا گفت: مهمترین جزایر این دریاچه «کبودان» با سه هزار و 200 هکتار به دلیل وجود قوچ و میش، «اشک» با دو هزار و 500 هکتار به دلیل وجود گوزن زرد و پس از آن «اسپیر» و «آرزو» به دلیل پوشش مناسب گیاهی و جزایر 9 گانه به دلیل محل زادآوری پرندگان به خصوص پلیکان سفید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی با اشاره به این که سند مدیریت یکپارچه دریاچه ارومیه امضا و در هیات دولت تصویب شده است، گفت: این طرح با مشکلات اجرایی مواجه است که امیدواریم با تشکیل ستاد ملی دریاچه ارومیه در تهران و شورای منطقه‌ای این دریاچه، برنامه مدیریت یکپارچه دریاچه ارومیه اجرا شود.

هماهنگ کننده دبیرخانه شورای منطقه‌ای دریاچه ارومیه با تاکید بر این که آبیاری سنتی در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه باید به آبیاری مدرن تبدیل شود، افزود: دریاچه ارومیه 13 تا 14 سال طول کشیده که به وضعیت کنونی رسیده است و احیای آن حتی در شرایط ترسالی و وضعیت نرمال حداقل 5 سال زمان نیاز دارد.

وی با اشاره به این که در حالت عادی دریاچه ارومیه 32 میلیارد متر مکعب آب داشته است، گفت: هم‌اکنون کاهش سطح تراز آب دریاچه ارومیه از متوسط دراز مدت سطح تراز در حدود 4 متر که با احتساب حدود 5 هزار کیلومتر مربع مساحت دریاچه ارومیه حجم کاهش آب در حدود 20 میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود.
به گفته هماهنگ کننده دبیرخانه شورای منطقه‌ای دریاچه ارومیه در عین حال سطح آب دریاچه ارومیه هم‌اکنون از حداکثر سطح تراز آن 7 متر کاهش یافته است.
وی با اشاره به این که امسال دریاچه ارومیه وضعیت بسیار وخیمی را خواهد داشت، گفت: پیش‌بینی می‌شود تا دو ماه آینده سطح آب دریاچه ارومیه از حداقل تراز آبی سال گذشته نیز پایین‌تر بیایید.
هماهنگ کننده دبیرخانه شورای منطقه‌ای دریاچه ارومیه با اشاره به این که 92 درصد آب مصرفی در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه صرف مصارف کشاورزی می‌شود، تصریح کرد: این در حالیست که راندمان آب کشاورزی در منطقه تنها 30 درصد است که با افزایش این راندمان می‌توان حداقل 50 درصد آب صرفه‌جویی شده را وارد دریاچه کرد.
وی با اشاره به این که 72 پروژه برای نجات دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده است، خاطرنشان کرد: این پروژه‌ها باید در ستاد ملی دریاچه ارومیه تصویب شود.
بدین ترتیب باید منتظر ماند و دید که آیا ارومیه در تصمیمات کاغذی مسوولان نفس‌های آخر خود را می‌کشد یا این که اقدام عملی برای نجات این دریاچه رو به مرگ صورت می‌گیرد؟
گفتنی است حوضه آبریز دریاچه ارومیه با وسعتی معادل 51 هزار و 876 کیلومتر مربع در محدوده تقسیمات کشوری سه استان قرار دارد به شکلی که 51 درصد از حوضه در استان آذربایجان غربی، 39 در آذربایجان شرقی و 10 درصد در استان کردستان واقع است.
انتهای پیام